Бойгонии матолиб

Обро метавон нахустин ва муҳимтарин омили шаклгирии тамаддун донист. Агар ба ҳавзаҳои аслии зуҳур ва ҳузури тамаддуни башар бинигарем, метавонем ба хубӣ мушоҳида кунем, ки бидуни истисно тамоми тамаддунҳои башарӣ дар канори рӯдҳои бузург шакл гирифтаанд. Аз ҷумла тамаддунҳои дурахшони ҷаҳони бостон дар соҳилҳои Нил, Даҷла, Фурот, Ганг, Хуанхе, Янстзи зуҳур карду  ба авҷ расид, ки таърихи башарӣ бе омӯзиши онҳо камрангу тасаввурношу¬данист. Вобаста ба ҳамин вақте ки аз аввалин донишҳои инсонӣ огоҳ мешавем, аён мешавад, ки он низ ба об ва моҳияти он иртибот дорад.