Баробари боридани барфи аввал, баъзе аз одамони боҳавсала, шўх, зиндадил ва хушсалиқа имрўзҳо низ ба иҷрои бозии қадимии тоҷикӣ, яъне "Барфӣ" шурўъ менамоянд. Дар ҳар маконе, ки барф меборад, ҳатман ин бозӣ иҷро мегардад.
Баъзеҳо интизори боридани барфи аввал ҳастанд. Бархе қаблан омодагӣ мегиранд, ки кадоме аз наздикон ва ё дўстонашон хеле осон ба "доми барфӣ" гирифтор мешаванд. Тарзи баргузор намудани "барфӣ" имрўзҳо чунин аст.
Рўзи боридани барфи аввал шахси барфидиҳанда дар як номае тақозои худро, дар шакли шеър, ё дар чанд ҷумла, ё иборае менависад. Ин тақозо маъмулан зиёфат аст. Пасон фурсати муносибро пайдо карда аз пайи иҷрои он мешавад. "Номаи барфӣ"-ро ба дасти шахси мавриди назар медиҳад, ё ба кисааш менадозад, ё ба хонааш рафта, хеле зарифона барояш тақдим мекунаду чанд қадам аз ў дур рафта "ин номаи барфӣ аст, як зиёфат қарздор ҳастӣ!" мегўяд.
Агар гирандаи барфӣ барфидиҳандаро даст гирифта натавонад, ночор зиёфат медиҳад ва агар ў аз назди ў бигрезад, маҷбур аст, ки зиёфат доданро бипазирад.
Тибқи мушоҳидаҳо баробари боридани барфи аввал бисёриҳо ҳамон рўз то бегоҳ ҳушёр мебошанд, то ки бозии барфиро набозанд. Он шахсоне, ки дар солҳои пеш ба касе барфиро бохта буданд, интизор мешаванд, ки имсол аз "рақиби худ" қасос бигиранд. Аз ин рў гирандаи нома шахси зирак бошаду бидонад, ки яке аз наздиконаш, имрўз шояд барояш "номаи барфӣ" бидиҳад, кўшиш мекунад, ки тамоми рўз худро дар зоҳир нодон, вале дар асл ҳушёр нигоҳ дорад, то фиреб нахўрад.
Ин бозӣ дар гузашта чи гуна буд? Дар ин бора пажўҳишгарони фарҳанги мардум аз ҳар гўшаву канор, аз нимаи аввали садаи ХХ то ба имрўз, маводди гуногун ҷамъ овардаанд, ки яке дигареро такмил менамояд. Тавре ки бузургсолони Бухоро, Самарқанд, Хуҷанд, Кўлоб, Ҳисор ва шаҳрҳои дигар бароямон гуфтаанд, дар гузашта барфӣ дар ҳамаи манотиқи тоҷикнишини Осиёи Марказӣ мавҷуд будааст.
Дар солҳои 20-30 садаи ХХ дар шаҳрҳо яке аз матнҳои барфӣ хеле машҳур будааст, ки онро соли 1934 Обид Исматӣ дар маҷмўъаи худ "Адабиёти даҳанакии халқ" овардааст. Он матн чунин аст:
Барф меборад ба фармони худо,
Барфи нав аз мову "барфӣ" аз шумо.
Реза-реза барф меборад сафед,
Як зиёфат аз шумо дорам умед.
Сандалиро гарм созед аз алав,
Ширбиринҷу шўла ва оши палав.
Нонҳои кунҷидини қуббадор,
Себу ангуру дилафрўзу анор.
Ҳофизи хушхону танбўру дутор,
Ною ғижжак, ҷўраҳои беғубор.
Рустаю лавзу мураббою набот,
Пистаю бодому қанду қандалот.
Чормағзу тутмавизи соягӣ,
Баҳри мо тайёр кун аз ҷўрагӣ. (с.25-26)
Дар поварақи ин матн ойид ба ин бозӣ шарҳи зерин омадааст: "Барфӣ бозиест, ки ҳар сол дар вақти аввалин дафъа боридани барф ба ин тариқ месозанд: барфӣ, ки борид ҳамин ашъорро навишта ба касе, ки хоҳанд бурда медиҳанд. Агар ў пай бурда каси барфи бурдаро дорад, бозиро мебарад, вагарна маҷубр мешавад, ки таклифҳои мазмуни шеърро баҷо оварад" (с.25).
Матни мазкур дар байни мардум ваританҳои зиёд дорад, ки баъзе намунаҳои онро фолклоршинос Рўзӣ Аҳмад маврди таҳқиқ қарор додааст. Мо низ чанд нусхаи матни барфии мазкурро аз Бухоро, Бойсун, Сарбанд сабт кардем.
Хеле ҷолиб аст, ки дар гузашта он шахсеро, ки номаи барфӣ меорад агар даст бигиранд ба рўяш сиёҳии таги дегро молида, ба хар чаппа савор мекарданд. Ўро то он даме, ки рўзи зиёфатро дар шоҳидии гурўҳи одамон таин накунад ба кўчаҳо мегардонданд. Баъзе аз таслимшудаҳо аз сиёҳӣ молидан ва ба хар савор карда, дар кўча давр занондан шарм мекарданду ваъда медоданд, ки ду бор зиёфат медиҳад.
Шуъбаи пажӯҳиши исломи муосир
